Emmanuel Waegemans (° Hamme 1951)

• hoogleraar Russische literatuur aan de KULeuven
• co-redacteur van Tijdschrift voor Slavische Literatuur (Amsterdam)
• hoofdredacteur van de uitgeverij Benerus (Antwerpen), die boeken over Rusland en de Nederlanden publiceert.
• co-redacteur van Baltic Studies van het Instituut voor Noord- en Oost-Europese Studies (Groningen)
• hoofdredacteur van Filip De Pillecyn Studies, tevens voorzitter van het Filip De Pillecyncomité (www.filipdepillecyn.be)
• redacteur van
  - De Russische beer en de Belgische leeuw. Drie eeuwen Russische aanwezigheid in België. Leuven, Davidsfonds, 2005
• 
• belangstellingsgebieden :
  - utopie en satire
  - XVIIIe eeuw
  - Russisch-Nederlandse betrekkingen
  - emigratie

BIBLIOGRAFIE:

• Peter De Grote in België (2007)

• Het is bekend dat de Russische tsaar Peter de Grote onze taal goed kende en na zijn reis naar de Nederlanden aan de oevers van de Neva een 'nieuw Amsterdam' wilde bouwen. De reis van Peter I naar Nederland (1697-98, het zgn. ‘grote gezantschap’) is beter bekend en bestudeerd, maar zo goed als vergeten is zijn bezoek aan België in 1717. Peter was toen niet meer de onbekende, onbeschaafde ‘Moskovische’ barbaar, maar de overwinnaar van de grootmacht Zweden (Karel XII) en werd dus overal eervol ontvangen. Dit boek van de Belgische slavist Emmanuel Waegemans is de Russische heruitgave van het in 1998 verschenen tweetalige boek Peter de Grote in de Oostenrijkse Nederlanden, dat in de vakpers op goede kritieken kon rekenen. Het beschrijft in geuren en kleuren het verblijf in ‘België’ van de intrigerende en exotische persoonlijkheid die Peter was : zijn ongeremde nieuwsgierigheid, zijn drang om van Rusland een modern land te maken, zijn leergierigheid, zijn geringe interesse voor diplomatieke etiquette, zijn mysterieus gespioneer, zijn jovialiteit. Het boek reconstrueert voor het eerst de reis van de Russische monarch door onze contreien aan de hand van Russische en Belgische archiefstukken, getuigenissen, brieven, officiële rapporten en kranten van die tijd. Niet alleen het politieke, diplomatieke en dynastieke aspect komt aan bod, maar ook de pers van die tijd, de beeldvorming over Peter en Rusland, de aanwezigheid van Peter in onze literatuur en cultuur, de fascinatie voor deze grote hervormer. Rijkelijk geïllustreerd met eigentijdse gravures, biedt het een breed cultuurhistorisch panorama van een kleine episode uit de kennismaking van Rusland met het Westen.

• De taal van Peter De Grote: Russisch-Nederlandse contacten en contrasten (2006)

• Het is bekend dat de Russische tsaar Peter de Grote onze taal goed kende en na zijn reis naar de Nederlanden aan de oevers van de Neva een 'nieuw Amsterdam' wilde bouwen. Dit boek bevat 14 bijdragen van Vlaamse, Nederlandse en Russische slavisten en vertalers-tolken die zich buigen over de gelijkenissen en de verschillen tussen het Nederlands en het Russisch. Zowel zuiver taalkundige problemen als vertaalproblematiek komen aan bod. Dit boek bevat zowel theoretisch sterk onderbouwde bijdragen als impressionistisch doorleefde stukken over contacten en contrasten tussen een groot en een klein taalgebied. Het biedt door zijn verscheidenheid een mooi werkinstrument voor al wie in ons taalgebied bezig is met Russische taal en cultuur.

• Geschiedenis van de Russische literatuur sinds de tijd van Peter de Grote (2003)
• 
  
• Geschiedenis van de Russische literatuur sinds de tijd van Peter de Grote (2003)
• 
  
• Noord- en Zuid-Nederlanders in Rusland 1703-2003
• 
  
• Rusland-België 1900-2000 : honderd jaar liefde-haat (2000)
• Geschiedenis van de Russische literatuur sinds de tijd van Peter de Grote (1999)
• 
  
• Peter de Grote in de Oostenrijkse Nederlanden, Antwerpen (1998) (heruitgave: Sint-Petersburg 2007)
• 
  
• Russische Literatuur van de 18de eeuw (1996)
• 
  
• Potemkinse dorpen. Belgen in Rusland (1994)

• In dit boek is een aantal studies samengebracht over bekende en minder bekende landgenoten die in de 18de, 19de of 20ste eeuw in Rusland zijn geweest en die er brieven, dagboeken, reisverhalen, reportages of studies over nagelaten hebben.
  'Potemkinse dorpen' is een van de cliché's die westerlingen gebruiken als ze het over Rusland hebben: dat van een land dat er vaak in slaagt buitenlanders een rooskleurig beeld op te hangen van in feite niet fraaie toestanden. Dit is het thema van de bundel: het feit dat een aantal landgenoten zich in meerdere of mindere mate heeft laten leiden (of misleiden) door de Russische propaganda.
  Er zijn belangrijke mensen bij, zoals een prins Charles-Joseph de Ligne en een Johan Daisne, maar ook onbekenden zoals Fréderic Legrand, die als Belg heeft meegestreden in de Russische Revolutie en die heeft meegewerkt aan de socialistische opbouw van de Sovjetunie. Van andere personen(bv. Emile Vandervelde) worden minder bekende episodes uit hun leven belicht.
  Sommigen zagen achter de façade van de Potemkinse dorpen de waarheid niet. Anderen lieten zich kritisch uit over het land waar ze lang genoeg geweest waren om er een gefundeerd oordeel over te hebben
  Op het ogenblik dat het communisme in Rusland ineenstort, is de tijd aangebroken om de balans op te maken van onze belangstelling voor dit land waarvan op de een of andere manier altijd aantrekkingskracht is uitgegaan.
  

• Russisch-Nederlands woordenboek van bargoens en kamptaal, Leiden 1994
• Geschiedenis van de Russische literatuur (1993)
• Het land van de blauwe vogel, Russen in België (1991)
• Montagne Russe. Belevenissen van Belgen in Rusland (1989)

• De belangstelling voor Rusland in België was even wispelturig, met onverwachte hoogten en laagten, als de ‘montagne russe’, die adembenemende roetsjbaan op de kermis.
  Wat bracht kanunnik David, naar wie later het Davidsfonds werd genoemd, ertoe de tsaar te bezoeken? Waarom gingen bijna 20.000 Belgische mijnwerkers, glasblazers, steenbakkers en ingenieurs einde vorige eeuw in het mysterieuze Rusland hun geluk beproeven? Waarom volgden kunstenaars als Charles Plisnier hetzelfde spoor? Wat dreef politici als Vermeylen en Vandervelde naar Moskou?
  Dit boek vol avontuur, ego-verhalen en beeldvorming is een caleidoscoop waarin het Rusland van vóór en na de revolutie zich veelvuldiger weerspiegelt en afwisselende figuren vertoont telkens als de kijker een beweging maakt. Het boek wordt afgesloten met een uitgebreide bibliografie van alles wat in België verschenen is over Rusland.
  Met Eddy Stols.

• Russische Literatuur in De 20ste Eeuw : Satire, Utopie, Anti-Utopie En Fantastiek in Sovjet-Rusland (1986)
• Bibliografie van Russische literatuur in Nederlandse vertaling 1789-1985 = Bibliografija russkoj literatury v niderlandskom perevode 1789-1985
• De Lage Landen en de Sovjetunie : beeldvorming en betrekkingen
• 
  
• Van de vierpotige leeuw en de tweekoppige adelaar : studies over Nederlands-Russische relaties
• 
  
• Russische Letterkunde

• Sinds vele jaren ontbrak in Nederland een systematisch overzicht van de Russische letterkunde. Het boek van M.A. Lathouwers "De hedendaagse Russische literatuur" (uitgave Desclee de Brouwer) dateerde reeds van 1965. Het magnum opus van Karel van het Reve"Geschiedenis van de Russische literatuur van Vladimir de Heilige tot Anton Tsjechov" (Amsterdam, Van Oorschot, 1985) wordt afgesloten met Tsjechov. Het werk van E. Waegemans, docent Russische taal en literatuur aan de Katholieke Universiteit van Leuven,behandelt gedetailleerd de Russische letterkunde van de laatste tweehonderd jaar. De auteur geeft een goede karakteristiek van de verschillende prozaisten en dichters en hun werk. Hij schenkt aandacht aan de opkomst van de Russische roman en de ontwikkeling van de verschillende stromingen van realisme tot symbolisme. Vervolgens wordt een beeld gegeven van de literatuur na de revolutie en de invloed van de ideologie. Ook bevat het boek een bondig overzicht van de samizdat- en emigrantenliteratuur. Een waardevol werk, dat in geen bibliotheek mag ontbreken.

• In de Beste der werelden: Russen in het Westen 1600-1800

• De verhouding tussen Rusland en West-Europa vormt een boeiend en belangwekkend aspect van de geschiedenis van Rusland. Een element daarvan werd gevormd door de reiservaringen van Russen in het Westen. De Belgische historicus Emmanuel Waegemans - hoogleraar te Antwerpen en Gent - onderzocht de eerste kennismaking van Russische diplomaten, toeristen en schrijvers met het Westen in de 17e en 18e eeuw. Aan het begin van de Romanov-dynastie (1613) was Rusland nog geheel onwetend en afkerig van de westerse cultuur. Onder Peter de Grote, begin 18e eeuw, werden veel studenten naar het Westen gestuurd, maar veel van die reizen bleken ineffectief. Onder latere heersers vormde een bezoek aan het Westen een onderdeel van de aristocratische opvoeding. Tegen het eind van de 18e eeuw inspireerden de reizen niet langer tot hervormingsgezindheid maar eerder tot verzoening met Russische toestanden. Het boek geeft een aardig beeld van Westeuropese landen gezien door Russische ogen. Het is primair beschrijvend van aard en vormt een aaneenschakeling van individuele reisverhalen.

  Bron: Verzet.org - Biblion - Standaard Uitgeverij

VERTALINGEN

• Reis van Petersburg naar Moskou (Aleksandr Radisjtsjev)

• Emmanuel Waegemans werkte ongeveer tien jaar aan ‘Reis van Petersburg naar Moskou’, de vertaling van Putesestvie iz Peterburga v Moskvu (1790) van schrijver Aleksandr Radisjtsjev (1749-1802). ‘Reis van Petersburg naar Moskou is een maatschappijkritisch boek over het Rusland van tsarina Catherina II. Kritische verlichter Radisjtsjev was de eerste schrijver in de lange Russische traditie die voor een literair werk naar Siberië verbannen werd’, verduidelijkt Emmanuel Waegemans. ‘Het is zogezegd een reisverhaal, maar het bevat ook utopische projecten, moralistische tractaten, een ingelaste ode aan de vrijheid en een loflied op het nationaal genie Lomonosov. Het gaat ook over de onzin van de censuur, sentimentalistische scènes tussen ouders en kinderen, schrijnende verhalen over de onrechtvaardigheid en de wreedheid van landheren tegenover hun lijfeigen boeren. Een hybried verhaal kortom.’
  

  Bron: Lessius Hogeschool

• De meester en Margarita (Michail Boelgakov)

• In 1967 verscheen de roman De Meester en Margarita van de Russische schrijver Michail Boelgakov (1891-1940), meer dan een kwarteeuw na zijn dood. Het boek werd dé sensatie van de eeuw: nog nooit eerder was in de Sovjet-Unie een literair werk van zo’n allure verschenen. De roman bracht satire op het stalinistische Rusland, een nieuw lijdensverhaal van Christus en een mooie liefdesgeschiedenis. Hoewel het werk zwaar verminkt was door de censuur, groeide het snel uit tot een cultboek. In de jaren zeventig vond de roman zijn weg naar de wereldmarkt. Sindsdien zijn de interpretaties legio.
  De slavist Emmanuel Waegemans brengt een toegankelijke inleiding op leven en werk van de auteur, schetst de ontstaans- en publicatiegeschiedenis van het boek en hoe het door tijdgenoten werd ontvangen. Hij situeert het als een satirische, biografische en allegorische roman en brengt regel voor regel de elementen aan die nodig zijn om van de lectuur een rijk avontuur te maken.
  Er komen Russische citaten in voor, maar kennis van het Russisch is niet noodzakelijk. De sleutel vertrekt vanuit de Nederlandse vertaling (1997).
  Een eerste poging om vanuit het Nederlands het grootste boek van de 20e-eeuwse Russische literatuur toegankelijk te maken.

  Bron: Benerus

• Brieven uit Frankrijk 1777-1778 – Een Russische Bojaar op Grand Tour aan de vooravond van de Franse Revolutie. (Denis Fonvizin)

• Fonvizin geeft in brieven aan vrienden in Rusland een humoristisch verslag van zijn belevenissen in het land dat toen algemeen als het centrum van de beschaving en het paradijs op aarde werd beschouwd. De brieven zijn zwaar satirisch en sarcastisch en rekenen genadeloos af met de mythe van het superieure Frankrijk, dat als voorbeeld voor de rest van de wereld zou moeten dienen.

  Bron: Benerus